Mianem spadku określamy ogół praw i obowiązków zmarłego o charakterze cywilnoprawnym. Z chwilą jego śmierci prawa i obowiązki majątkowe przechodzą na spadkobierców ustawowych bądź testamentowych. Spadkobiercą może być jedna lub kilka osób. Zgodnie z Kodeksem cywilnym spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Powołanie do spadku nie zawsze oznacza wzbogacenie się spadkobierców. Masa spadkowa może obejmować także długi, za które po przyjęciu spadku odpowiada spadkobierca. Co zrobić w takiej sytuacji? Jedną z możliwości jest odrzucenie spadku.
Zgodnie z art. 1012 Kodeksu cywilnego spadkobierca może:
Przyjęcie spadku następuje z mocy prawa. Oznacza to, że spadkobierca nie musi składać żadnego oświadczenia, aby przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku wprost wymaga już złożenia oświadczenia. Podobnie sprawy mają się w przypadku odrzucenia spadku. Oświadczenie o odrzuceniu spadku musi zostać złożone w przewidzianym przez ustawę terminie. Można je złożyć przed notariuszem lub przed sądem. Brak stosownego oświadczenia skutkuje przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jego odrzucenie natomiast brakiem odpowiedzialności za długi spadkowe oraz pozbawieniem roszczeń do wszelkich aktywów pozostawionych przez spadkodawcę.
Decyzję o odrzuceniu spadku warto rozważyć w następujących sytuacjach:
Co do zasady, jako spadkobiercy jesteśmy chronieni prawem. Świadome lub nieświadome (kiedy nie wiemy, że zostaliśmy powołani do spadku) przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza naszą odpowiedzialność za długi spadkowe do wartości ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Dlaczego w takim razie, skoro teoretycznie nie odpowiadamy za długi spadkowe majątkiem własnym, warto odrzucić spadek?
Odrzucenie spadku to każdorazowo indywidualna decyzja spadkobiercy. Jednak w sytuacji, w której podejrzewamy lub wiemy, że długi spadkowe przewyższają stan czynny spadku jego odrzucenie pozwala nam uniknąć wielu formalności, jak również kontaktów z wierzycielami zmarłego. Pod względem zaangażowania czasu i środków finansowych rozwiązanie to jest o wiele bardziej korzystne.
Decyzję o odrzuceniu spadku możemy również podjąć w celu uniknięcia ustanowienia współwłasności nieruchomości. Jednak najczęstszym powodem, dla którego spadkobiercy decydują się na ten krok są długi spadkowe i wynikające z nich potencjalne problemy z wierzycielami zmarłego.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć w terminie do 6 miesięcy liczonym od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Istnieją jednak sytuacje, w których spadek można odrzucić pomimo upływu tego terminu. Zaliczamy do nich:
Z perspektywy spadkobiercy odmowa przyjęcia spadku skutkuje utratą praw i obowiązków wchodzących w skład spadku. Spadkobierca, który odrzuci spadek jest wyłączony z dziedziczenia i traktowany tak, jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Z perspektywy pozostałych spadkobierców odrzucenie spadku może spowodować:
I to właśnie na dojście do dziedziczenia spadkobierców powołanych w dalszej kolejności należy szczególnie uważać. Odrzucenie przez nas spadku skutkuje powołaniem do dziedziczenia naszych dzieci. Pełnoletnie dzieci mogą samodzielnie podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W przypadku dzieci nieletnich oświadczenie składa przedstawiciel ustawowy. Złożenie takiego oświadczenia przekracza zwykły zarząd, dlatego też przez złożeniem oświadczenia przed notariuszem lub sądem opiekunowie muszą uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą adwokata Warszawa!